een muur en een verhaal: de ‘clos’ in de Elzas

Clos Sainte Odile - Obernai

Een bijzondere categorie wijngaarden in de Elzas zijn de zogenoemde ‘clos’. Letterlijk betekent het ‘afgesloten’, een omheinde wijngaard, waarvan de reputatie soms teruggaat tot de vroege Middeleeuwen. Ze liggen vaak zeer verscholen, maar de eigenaar zal niet nalaten zijn ‘clos’ te promoten, ook al omdat er bijna altijd wel een mooi verhaal bij hoort, waarin schier onvermijdelijk toch vooral heiligen figureren.

Er zijn mensen, die de ‘clos’-wijngaarden van groter belang vinden dan de Grand Cru’s. Dat is niet alleen een kwestie van kwaliteit, maar ook van geschiedenis. Immers, de kwaliteitsaanduiding ‘Grand Cru’ is pas ingevoerd en gereglementeerd aan het einde van de 20ste eeuw, terwijl de roem van veel van de ‘clos’ eeuwenlang teruggaat. Waarbij ik er overigens niet aan voorbij wil gaan dat juist ook de Grand Cru wijngaarden vaak al een eeuwenlange reputatie hebben. Trouwens, veel van deze ommuurde wijngaarden liggen binnen de grenzen van een Grand Cru terroir. Het zijn vooral kloosters en adellijke heren die een fijne neus hebben gehad voor kwaliteitswijnen en voor kwalitatief betere terroirs. Vaak werden die wijngaarden ommuurd en voorzien van een passende naam.

Wat de ‘clos’-wijngaarden met elkaar delen is, dat ze bijna allemaal een geschiedenis hebben, mooie verhalen, waar vaak een of andere heilige een rol in speelt. Dat is uiteraard geen garantie voor kwaliteit. Ook al hebben die wijngaarden in het verleden hun kwaliteit bewezen, dan geeft dat geen zekerheid dat de hedendaagse wijnen ook in de hoogste categorie scoren. Veel van de ‘clos’ zijn in het bezit van één enkele familie, vaak al generaties lang. En de ene wijnboer weet nu eenmaal betere wijnen te maken dan de andere, dus blijf kritisch proeven, ook al omdat het prestige van de ‘clos’-wijngaard in de marketing een voordeel geeft, je kan hogere prijzen vragen. De aanduiding ‘clos’ is naar mijn beste weten niet wettelijk beschermd, maar de aanname zou moeten zijn dat ze zijn ommuurd of ten minste omringd door een haag. Ik heb het gevoel dat er een beetje inflatie zit in het gebruik van deze aanduiding. Soms lijkt het wel dat een wijngaard die het ene jaar nog gewoon een wijngaard is, het andere jaar ineens het woord ‘clos’ krijgt toegevoegd. Desgevraagd gaf een wijnboer de uitleg dat een wijngaard een clos kan zijn, als die maar duidelijk te onderscheiden is. Dat kan dus ook een weg, een zandpad of een sloot zijn. Zo verliest de ‘clos’ z’n romantische context.

Je kan de ‘clos’-wijngaarden door de hele Elzas heen vinden. Soms maken ze onderdeel uit van het terroir van een Grand Cru, maar ook liggen ze daar vaak buiten. Wat voor verwarring kan zorgen is, dat de ene wijnboer de ‘clos’-naam in combinatie met de Grand Cru naam op de fles zal zetten, maar de andere wijnboer volstaat met de naam van de ‘clos’.

terug naar GRAND CRU

terug naar INTRO